Każde dziecko, bez względu na poziom rozwoju umysłowego ma prawo do miłości, akceptacji, do wszechstronnego rozwoju.

Aby dziecko upośledzone umysłowo wzięło aktywny udział w procesie nauczania i wychowania, niezbędne jest nawiązanie z nim porozumienia. Język werbalny, będący podstawowym narzędziem komunikacji większości społeczeństwa, nie jest jednak jedynym sposobem komunikowania się ludzi. Jeżeli mowa werbalna nie spełnia swej roli, należy poszukać i podjąć decyzję wprowadzenia do kontaktów z dzieckiem niewerbalnej metody porozumiewania się. Należy uczyć dziecko mówić tym językiem, który jest dla niego najlepszy.

Nie oznacza to rezygnacji z ćwiczeń rozwijających mowę, usprawniających artykulację, ćwiczeń korygujących dysfunkcję oddychania i połykania. Należy jednak mieć świadomość, że nie zawsze ćwiczenia te doprowadzą do wypracowania mowy, która będzie zrozumiałym dla otoczenia sposobem komunikacji.

Dla każdego człowieka, niezależnie od poziomu jego inteligencji, możliwość porozumiewania się z innymi jest podstawowym warunkiem zaspakajania potrzeb, unikania frustracji, wymiany informacji między ludźmi. Gdy dziecko nie mówi, nie znaczy to, że nie ma nic do powiedzenia. Najczęściej nie zna skutecznego sposobu na podjęcie dialogu, prowadzenie rozmowy, informowania o swoich potrzebach i stanach.  

Wychodząc naprzeciw tym problemom opracowałam  program innowacyjny komunikacji alternatywnej: „Rozumiemy się bez słów”. Program ten stwarza możliwość skompensowania ( uzupełnienia lub zastąpienia ) zaburzonej lub nie istniejącej mowy.

Innowacja została opracowana z myślą o dzieciach z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym i znacznym oraz uczniów z autyzmem,  które z różnych przyczyn nie są zdolne do pełnej komunikacji z użyciem mowy. Programem objęte zostali objęci uczniowie, w zachowaniu których pojawiają się oznaki intencjonalności, niezbędne dla rozpoczęcia nauki komunikacji alternatywnej. Przed wdrożeniem programu  oceniłam  gotowość dzieci do porozumiewania się z innymi oraz rozwój aktualnych umiejętności komunikacyjnych dzieci, w tym celu skorzystałam ze skali Callier-Azusa (H) oraz   ze skali: Ocena Zachowań Komunikacyjnych (K. Krakowiak).

W innowacji można wyodrębnić trzy kierunki oddziaływania terapeutycznego na ucznia. Po pierwsze: przygotowanie dzieci do uczenia się, poprzez ćwiczenie zachowań kluczowych, sprawności artykulatorów  oraz wprowadzenie ćwiczeń oddechowych;  po drugie:  naukę posługiwania się gestami i znakami graficznymi, jako swoistą „protezę mowy”, po trzecie: zastosowanie elementów gimnastyki mózgu, oddziaływania polisensorycznego w Sali Doświadczania Świata oraz relaksacji, czyli wspomagania procesu uczenia się.

Innowacja jest realizowany na zajęciach edukacyjno –terapeutycznych w klasie, na zajęciach rewalidacji indywidualnej oraz w domu rodzinnym ucznia.

                Uczestnikami programu są : nauczyciel – wychowawca – terapeuta mowy oraz rodzina dziecka. W miarę możliwości do programu włączane są inne osoby, kontaktujące się z uczniem w środowisku szkolnym i domowym.

 

Celem innowacji  jest:

 

-   Dostarczenie uczniowi  systemu komunikacji, dzięki któremu będzie mógł porozumiewać się z otoczeniem w sposób satysfakcjonujący, zgodnie ze swoimi potrzebami i możliwościami poznawczymi.

-      Wspomaganie wszechstronnego i harmonijnego rozwoju ucznia.

-        Zminimalizowanie tych zaburzeń zachowania, które do czasu wprowadzenia programu były jednym ze sposobów porozumiewania się.